Tiểu sử cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn vị chân tu của Phật giáo Việt Nam

Quý vị và các bạn thân mến! Cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn, Ngài là một trong những cây đại thụ Tùng Lâm Thạch Trụ của Phật giáo Việt Nam. Ngài không chỉ là một vị chân tu đức độ, mà Ngài còn là một vị Võ sư, một thầy thuốc Đông y danh tiếng, Ngài luôn chữa bệnh miễn phí và mở lớp học tình thương dạy học cho các con em trong những gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Qua bài viết này, Tôn Giáo Tín Ngưỡng sẽ giúp quý vị và các bạn tìm hiểu rõ hơn về tiểu sử bản thân, quá trình xuất gia và hành đạo độ thế của cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn, thông qua nội dung chi tiết trong bài viết sau đây.

Xem Video Trên YouTube

Đôi nét về tiểu sử cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn

Cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn, có thế danh là Nguyễn Văn Bằng, hiện không rõ ngày tháng sinh cụ thể, chỉ biết ngài sinh vào năm Kỷ Tỵ 1929, tại xã Thạnh Trị, Quận Hòa Đồng, tỉnh Gò Công xưa, hiện nay là xã Đồng Thạnh, huyện Gò Công Tây, tỉnh Tiền Giang. Song thân phụ mẫu của ngài là cụ ông Nguyễn Văn Mươi, có pháp danh là Minh Nghĩa, và cụ bà Nguyễn Thị Chiêu, có pháp danh là Diệu Phổ. Ngài Thích Thanh Sơn là con cả trong một gia đình có ba anh em, hai người em trai và một người em gái. Ngài Thích Thanh Sơn có một người em trai cũng đi xuất gia từ nhỏ là, Hòa Thượng Thích Thanh Hùng, hiện tại Hòa Thượng Thích Thanh Hùng là Ủy viên Thường trực Hội đồng Chứng minh Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, đang làm trụ trì tại Tổ đình Phổ Quang, được tọa lạc tại số 93/4, đường Cô Giang, phường 1, quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh.

Ngài Thích Thanh Sơn được sinh ra trong một gia đình trung nông nhân từ, đạo đức và có truyền thống nhiều đời kính tin Tam bảo. Thân phụ của Ngài Thích Thanh Sơn qua đời ngay từ khi ngài còn nhỏ, bốn anh em ngài được thân mẫu hết lòng yêu thương nuôi dưỡng và hướng dẫn cho các con luôn hướng về Phật pháp. Chính vì được nương nhờ vào công đức của mẫu thân, nên bốn anh em của ngài đều được tiếp xúc với Phật pháp ngay từ nhỏ, ngày ngày mấy anh em ngài thường đi theo thân mẫu đến chùa làng tụng kinh, lễ Phật và xin làm công quả tại chùa.

Quá trình xuất gia tu hành của cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn

Nhờ đã được gieo duyên lành từ nhiều kiếp, nên Ngài Thích Thanh Sơn sớm giác ngộ, biết cuộc đời này chỉ là ảo mộng tạm thời, tiền tài vật chất, danh vọng chỉ là phù du. Ngài lại được hướng đến Phật pháp ngay từ khi còn nhỏ, cũng như sống trong cảnh nước nhà đang loạn lạc vì giặc xâm lăng, ngài tận mắt chứng kiến những nỗi thống khổ tận cùng của nhân thế, nên Ngài Thích Thanh Sơn quyết chí xuất gia cầu đạo.

Rồi đến ngày hội tụ đủ nhân duyên, tâm Bồ-Đề kiên định, chí phát nguyện xuất gia mãnh liệt và được sự cho phép của mẫu thân, nên Ngài Thích Thanh Sơn đã bái lạy song thân, rồi quay ra chào và dặn dò những đứa em thơ của mình, sau đó lên đường tìm thầy tu học. Ngài Thích Thanh Sơn vượt qua những bãi mìn và nhiều hàng rào thép gai, của ấp chiến lược vào lúc nửa đêm giữa lằn ranh sinh tử. Sang ngày hôm sau, Ngài Thích Thanh Sơn đã đến được Mỹ Tho, sau đó từ Mỹ Tho ngài tiếp tục hành trình đến Sài Gòn, suốt chặng đường đi Ngài Thích Thanh Sơn gặp xe nào liền xin đi nhờ xe đó, khi đói thì ngài ghé vào xin bà con bố thí cơm ăn. Mất 3 ngày liền như vậy, Ngài Thích Thanh Sơn mới đến được Sài Gòn, rồi ngài tìm gặp Sư Tổ Thiện Tường để xin xuất gia tu học, tại Tổ đình Vạn Thọ, hiện nay tọa lạc tại số 247, đường Hoàng Sa, phường Tân Định, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.

Nhìn thấy Ngài Thích Thanh Sơn có một nghị lực phi thường, cùng hảo tâm xuất gia mãnh liệt, nên Sư Tổ Thiện Tường đồng ý thâu nhận ngài làm đệ tử rồi cho phép xuất gia, sau đó ban cho ngài Pháp húy là Thị Giác, Pháp tự là Hành Nhẫn, Pháp hiệu là Thanh Sơn, và truyền Sa-Di giới cho ngài tiếp nối dòng pháp Lâm Tế đời thứ 42. Kể từ đó, Ngài Thích Thanh Sơn hằng ngày tinh tấn theo Tổ thầy tu học, trải qua những năm tháng siêng năng tu tập tại Tổ đình Vạn Thọ, ngài được hầu cận và học tập đức khiêm cung, giản dị, tiết kiệm của Tổ thầy Bổn sư, chủng tử Như Lai nơi tự tánh của Ngài Thích Thanh Sơn ngày càng hiện rõ rệt.

Năm 1959, Sư Tổ Thiện Tường nhận thấy Ngài Thích Thanh Sơn giới đức hội đủ, oai nghi đĩnh đạc, giáo lý tinh tường và hạnh nguyện kiên định, ngài là một người có khả năng giữ gìn và hoằng dương Phật pháp, ngài xứng đáng trở thành pháp khí trong trường phái đại thừa, nên Tổ thầy Bổn Sư đã cho phép ngài đăng đàn thọ giới Tỳ-Kheo.

Khi tu học tại Tổ đình Vạn Thọ, Ngài Thích Thanh Sơn đã được Sư Tổ Thiện Tường đích thân chỉ dạy chữ Hán – Nôm, nhờ đó mà Ngài Thích Thanh Sơn am hiểu rất sâu sắc về chữ Hán, đặc biệt là chữ Nôm, văn tự của các bậc tiền nhân sáng tạo được lưu giữ lại. Ngoài ra, Ngài Thích Thanh Sơn còn được học giáo luật từ Sư Tổ Thiện Tường, Sư Tổ Hành Trụ và các danh Tăng tài đức thời bấy giờ. Cũng trong thời gian này, Ngài Thích Thanh Sơn đã đến tham học tại các trường gia giáo, để vun bồi thế học và đạo học.

Quá trình hành đạo của cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn

Do tư chất xuất chúng, tài đức vẹn toàn, nên Ngài Thích Thanh Sơn đã được Tổ thầy Bổn Sư giao cho trọng trách, quản chúng và tri sự tại Tổ đình Vạn Thọ. Không phụ lòng Tổ thầy Bổn Sư giao phó, Ngài Thích Thanh Sơn đã khéo léo sắp xếp mọi công việc Phật sự, trong Tổ đình Vạn Thọ đều được trên dưới thuận hòa, huynh đệ đoàn kết một lòng, trước sau, trong ngoài mọi điều đều rất hoan hỷ tốt đẹp.

Pháp nạn trong năm 1963, cũng như bao chư Tăng Ni và đồng bào Phật tử khác, Ngài Thích Thanh Sơn luôn hưởng ứng theo lời kêu gọi bảo vệ Phật pháp của Giáo hội. Ngài được phân công cùng với hàng ngàn Tăng Ni trẻ và sinh viên, học sinh Phật tử làm hàng rào cản, để ngăn không cho những thế lực của chính quyền Ngô Đình Diệm, tiếp cận Bồ Tát Thích Quảng Đức tự thiêu. Sau đó, vì tham gia biểu tình mà ngài bị bắt nhốt 2 tháng. Dẫu thân thể đang ở trong lao ngục, nhưng tinh thần của Ngài Thích Thanh Sơn vẫn nhớ nghĩ đến vận mệnh của Phật giáo và đồng bào, nguyện cầu cho sớm qua kiếp nạn, đất nước sớm đến ngày hòa bình, độc lập. Ngài Thích Thanh Sơn đảm nhiệm chức vụ, Đặc ủy Thanh niên Phật giáo quận 1, Sài Gòn, nên ngài đã mở các lớp tình nguyện viên công tác xã hội.

Ngoài thời gian Ngài tu học, chăm lo cho đời sống chư Tăng tại Tổ đình Vạn Thọ. Ngài luôn luôn nỗ lực để phụng sự Tam bảo và Giáo hội, với một phương châm tinh tấn, mỗi chúng ta cần phải có sức khỏe thật tốt, để tu học và bảo vệ bản thân cho những khi cần thiết. Ngài Thích Thanh Sơn còn nỗ lực luyện tập võ nghệ, Ngài tìm tới thọ học với một vài vị Võ sư danh tiếng một thời, hiện đang sống ẩn tu tại các ngôi Tự viện. Với tư chất thông minh sáng dạ, không bao lâu sau Ngài Thích Thanh Sơn đã am tường rất nhiều về các môn võ học, đặc biệt là môn võ Thiếu Lâm Bắc truyền, sau này Ngài Thích Thanh Sơn được suy tôn làm Trưởng môn, của môn phái này, và Ngài trở thành một vị Võ sư danh tiếng trong võ đường tại chùa Long Hoa. Ngài Thích Thanh Sơn đã tham gia trực tiếp huấn luyện các võ sinh, trở thành những võ sư tại võ đường và các trung tâm võ thuật khác. Chính vì nhờ rất giỏi võ, nên Ngài Thích Thanh Sơn đã hóa độ rất nhiều người lầm đường lạc lối, những tay anh chị trong giới giang hồ trong vùng, trở thành những người lương thiện.

Ngoài ra, với lòng từ bi của một vị Tỳ-Kheo chân chính, và Ngài thực hiện trọn vẹn hạnh nguyện ngũ minh mong muốn hành y cứu giúp người đời, nên Ngài Thích Thanh Sơn lại tiếp tục nỗ lực học về y thuật. Với bản tánh thông minh thiên bẩm, Ngài đã tham học với những danh y tài đức ở nhiều nơi, Ngài luôn để tâm và quan sát tỉ mỉ từng chi tiết nhỏ, khi các danh y thực hành khám chữa bệnh cứu người, Ngài tích  kinh nghiệm dần dần để hoàn thiện nâng cao tay nghề. Sau đó, Ngài Thích Thanh Sơn hành y cứu giúp dân chúng trong vùng. Nhiều người ở ngoại tỉnh nghe danh của Ngài, nên chẳng quản đường sá xa xôi, mà cứ rủ nhau tìm đến, nhờ thuốc hay tay nghề giỏi của Ngài nên mọi người đều được khỏi bệnh.

Năm 1980, nhận thấy Ngài Thích Thanh Sơn có khả năng, “trụ pháp Vương gia, trì Như Lai tạng”, nên Tổ thầy Bổn Sư đã quyết định truyền lại ngôi vị trụ trì Tổ đình Vạn thọ cho Ngài. Lúc bấy giờ, đất nước Việt Nam mới vừa thống nhất được mấy năm, nên đời sống của chư Tăng khắp trên cả nước gặp rất nhiều khó khăn thiếu thốn, nhưng với một sức mạnh, đức độ và nghị lực phi thường của mình, Ngài Thích Thanh Sơn đã nỗ lực dấn thân chăm lo chu tất cho đời sống của chư Tăng trong Tổ đình Vạn Thọ, nhờ đó mà Tăng chúng yên tâm tinh tấn tu học. Bên cạnh đó, Ngài Thích Thanh Sơn còn nỗ lực vận động Phật tử trùng tu, tôn tạo lại những công trình trong Tự viện, đã bị xuống cấp vì phần lớn bị ảnh hưởng trong cuộc chiến tranh trước những năm 1975, rồi sau đó lấy lại phần lớn đất của Tổ đình đã bị lấn chiếm trước đó.

Từ năm 1981, sau khi mọi việc của Tổ đình Vạn Thọ đã dần đi vào ổn định, Ngài Thích Thanh Sơn bắt đầu mở đạo tràng tu Bát Quan trai, mở lớp học tình thương, lớp phổ cập văn hóa cho trẻ em nghèo, mở lò dạy võ thuật cho thanh niên. Sau đó, Ngài Thích Thanh Sơn kết hợp mở phòng thuốc Đông y miễn phí với Lương y Thanh Hùng, là em ruột của Ngài và cũng là một vị chân tu tài đức trụ trì tại Tổ Đình Phổ Quang, được tọa lạc tại số 93/4, đường Cô Giang, phường 1, quận Phú Nhuận, thành phố Hồ Chí Minh.

Nhờ uy tín và tài đức của Ngài Thích Thanh Sơn, nên mọi người đã nô nức tìm đến Tổ đình Vạn Thọ tu học và chữa bệnh mỗi ngày một đông, được các trang tạp chí nổi tiếng trong và ngoài nước đưa tin thán phục. Ngài Thích Thanh Sơn đã thế phát xuất gia cho hàng trăm chư Tăng, quy y cho hàng ngàn tín đồ Phật tử, trong số đệ tử xuất gia của ngài có rất nhiều vị chân tu tài đức, đang cống hiến cho Giáo hội và đảm nhiệm vai trò trụ trì ở nhiều ngôi Tự viện như: Thượng tọa Thích Minh Quang, Trưởng ban Trị sự Phật giáo quận 1, thành phố Hồ Chí Minh, Đại đức Thích Đồng Thuận, Đại đức Thích Đồng Phước, Đại đức Thích Đồng Thiện.

Trên tinh thần trang nghiêm Tam bảo, chính là trang nghiêm Tịnh độ tại nhân gian, ngoài việc trùng hưng chốn Tổ đình Vạn Thọ, Ngài Thích Thanh Sơn còn trùng tu xây dựng chùa Linh Quang, được tọa lạc tại số 280/93, đường Bùi Hữu Nghĩa, phường 2, quận Bình Thạnh, thành phố Hồ Chí Minh.

Chùa Báo Ân, được tọa lạc tại số 18A/231C, đường Nguyễn Thị Minh Khai, phường Đa Kao, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.

Chùa Kim Thiền, được tọa lạc tại thôn Cù Lao, xã Tân Thới, huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang.

Chùa Pháp Hoa, được tọa lạc tại số 38, đường Bửu Đình, phường 5, quận 6, thành phố Hồ Chí Minh.

Niệm Phật Đường Quảng Thành, được tọa lạc tại số 212/133, đường Nguyễn Văn Nguyễn, phường Tân Định, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh.

Năm 2000, khi đường Hoàng Sa và kênh Nhiêu Lộc (Thị Nghè) trước cửa chùa, được giải tỏa mặt bằng để làm đường lớn, sau đó được sự giúp đỡ của các cấp chính quyền và Thành hội Phật giáo thành phố Hồ Chí Minh, Ngài Thích Thanh Sơn đã tiến hành đại trùng tu ngôi chánh điện tại Tổ Đình Vạn Thọ, với quy mô trên diện tích 440 m2 gồm có 1 trệt và 1 lầu, sau đó tiếp tục xây dựng nhà ở cho chư Tăng và giảng đường.

Năm 2012, nhận thấy Tổ Đình Giác Nguyên, được tọa lạc tại số 129F/186/2, đường Bến Vân Đồn, phường 4, quận 4, thành phố Hồ Chí Minh, đang bị xuống cấp trầm trọng, cần phải đại trùng tu xây dựng để cho chư Tăng và Phật tử có nơi tu học. Ngài Thích Thanh Sơn đã cùng với sư đệ là Ngài Thích Minh Nghĩa, trụ trì Tổ Đình Giác Nguyên đồng lòng, hợp sức đại trùng tu chốn Tổ, nơi dừng chân cuối cùng của Sư Tổ Thiện Tường, để báo ân Tam bảo và Tổ thầy Bổn Sư.

Giai đoạn từ năm 1983 đến năm 2023, Ngài Thích Thanh Sơn đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong Giáo hội và cơ quan Nhà nước như các chức:

Phó Trưởng ban Hướng dẫn Phật tử Trung Ương Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam. Trưởng ban Bảo trợ Ban Hướng dẫn Phật tử Trung Ương trong nhiều nhiệm kỳ, Ngài Thích Thanh Sơn góp phần to lớn vào sự thành công của Ban hướng dẫn Phật tử Trung Ương.

Chứng minh Ban Hoằng Pháp Trung Ương Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam trong nhiều nhiệm kỳ.

Chứng minh Ban Hướng dẫn Phật tử Trung Ương trong nhiều nhiệm kỳ.

Ủy viên Ban Trị sự Thành hội Phật giáo thành phố Hồ Chí Minh, Chánh Đại diện rồi đến Trưởng ban Trị Sự Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh, trong nhiều nhiệm kỳ.

Tại Đại hội đại biểu Phật giáo thành phố Hồ Chí Minh, nhiệm kỳ X, từ năm 2022 đến năm 2027, Ban Trị sự Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam thành phố Hồ Chí Minh, đã cung thỉnh Ngài Thích Thanh Sơn vào ngôi vị Chứng minh Ban Trị sự.

Để ghi nhận những công đức lớn lao của Ngài Thích Thanh Sơn, tại Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần IX, từ năm 2022 đến năm 2027, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam đã suy tôn Ngài Thích Thanh Sơn lên ngôi vị Thành viên Hội đồng Chứng minh Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam; Ban Hoằng pháp Trung Ương nhiệm kỳ IX, từ năm 2022 đến năm 2027, đã cung thỉnh Ngài Thích Thanh Sơn Chứng minh Ban Hoằng pháp Trung Ương; Ban Hướng dẫn Phật tử Trung Ương nhiệm kỳ IX, từ năm 2022 đến năm 2027, đã cung thỉnh Ngài Thích Thanh Sơn Chứng minh Ban Hướng dẫn Phật tử Trung Ương.

Quá trình công tác xã hội của cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn

Cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn, tham gia Đại biểu Hội Đồng Nhân Dân trong nhiều nhiệm kỳ của phường Tân Định và quận 1, thành phố Hồ Chí Minh. Ngài Thích Thanh Sơn còn tham gia Uỷ viên Ủy Ban Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh, trong nhiều nhiệm kỳ, từ năm 1981 đến năm 2016. Để ghi nhận những công đức mà Ngài Thích Thanh Sơn đã đóng góp cho Đạo Pháp và Dân tộc, Chủ tịch nước đã trao tặng cho Ngài Thích Thanh Sơn, Huân chương Đại Đoàn kết toàn Dân tộc năm 2017. Ủy Ban Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam, đã trao tặng cho Ngài Thích Thanh Sơn rất nhiều Bằng khen và Giải thưởng Đại Đoàn kết thành phố Hồ Chí Minh. Thủ tướng Chính phủ đã trao tặng Bằng khen cho Ngài Thích Thanh Sơn 2 lần, lần thứ nhất vào năm 2012, lần thứ hai vào năm 2022. Ủy Ban Nhân Dân và Ủy Ban Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam thành phố Hồ Chí Minh và quận 1, cũng trao tặng cho Ngài Thích Thanh Sơn nhiều bằng khen. Trung Ương Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, cũng đã trao tặng cho Ngài Thích Thanh Sơn nhiều Bằng tuyên dương công đức.

Ngoài ra, trong suốt cuộc đời độ thế hành đạo của mình, Ngài Thích Thanh Sơn còn để lại cho đời nhiều trước tác như Thanh Sơn Thi Tập, nhiều bộ sách song ngữ được viết bằng chữ Nôm và nhiều tác phẩm khác, những thi phẩm do Ngài Thích Thanh Sơn sáng tác, vừa mang phong thái thiền gia vừa mang sắc thái dân tộc, khiến cho các hàng hậu nhân không khỏi thán phục.

Cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn viên tịch vào năm nào?

Do vừa là võ sư và vừa là lương y, nên bình sinh Ngài Thích Thanh Sơn rất ít khi đau ốm, mặc dù những năm gần đây thân tứ đại của Ngài cũng hư hoại dần theo thời gian, nhưng Ngài Thích Thanh Sơn vẫn luôn quan tâm đến công tác Phật sự của Giáo hội, Phật sự tại Tổ Đình Vạn Thọ và Phật sự tại các Tự viện thuộc môn phong Tổ đình, cũng như nhiều công tác xã hội khác.

Sanh tử chỉ vì hai việc lớn, Xuân thu giáo hóa tháng ngày qua, khi hạnh nguyện hoằng dương Phật pháp, hóa độ chúng sinh của Ngài Thích Thanh Sơn đã viên mãn, đó cũng chính là lúc luật vô thường đưa Ngài Thích Thanh Sơn về Tây phương kiến Phật. Ngài đã viên tịch tại Tổ Đình Vạn Thọ vào lúc 23 giờ 25 phút, ngày 21/4 năm Quý Mão, tức ngày 8/6/2023, Ngài trụ tại thế 94 tuổi đời và 64 năm tuổi đạo.

Cuộc đời của cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn, Ngài là một tấm gương sáng ngời đạo hạnh, giới đức kiêm ưu, Ngài chính là một bậc chân tu Tùng Lâm Thạch Trụ. Ngài Thích Thanh Sơn đã cống hiến trọn cuộc đời mình cho Đạo pháp và Dân tộc. Với nếp sống giản dị chốn thiền môn và nụ cười hiền hòa ấm áp, những lời dạy bảo ôn tồn của Ngài Thích Thanh Sơn, đã giúp cho chư Tăng trong Tổ Đình Vạn Thọ, cũng như Tăng ni, Phật tử khắp trên cả nước được vượt qua những chướng duyên nghịch cảnh, trước bao nhiêu biến thiên lịch sử của nước nhà. Dù đã viên tịch, nhưng những công đức lớn lao của cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thanh Sơn để lại cho đời, cho những vị đệ tử chân tu của Ngài sẽ mãi mãi không bao giờ phai.